bong da truc tiep ngoai hang anh lập 2 kỷ lục, kỳ bí bậc nhất trong số các tháp Champa cổ

Kỷ lục thế giới đối với bong da truc tiep ngoai hang anh Phú Diên dựa trên tiêu chí "bong da truc tiep ngoai hang anh cổ bằng gạch chìm sâu dưới cồn cát ven biển được khai quật và bảo tồn đầu tiên trên thế giới". Kỷ lục này do Liên minh Kỷ lục thế giới WorldKings công nhận.

Ngôi bong da truc tiep ngoai hang anh này nằm khiêm nhường bên trong hàng dương, cạnh bờ biển ở Phú Diên rất ít người để ý tới. Xung quanh khu vực này hoang vu, nhuốm màu kỳ bí. Một phần nữa không ai dám tới gần, động chạm vào di tích vì tín ngưỡng cổ của người Chăm ít ai hiểu.

Tôi phải mất thời gian khá lâu tìm kiếm thông tin và tìm đường đến ngôi tháp đặc biệt này. Ngay cả tên gọi, ngôi bong da truc tiep ngoai hang anh cũng được gán cho bằng nhiều cái tên khiến việc hỏi thăm, định danh rất khó khăn.

Ngôi bong da truc tiep ngoai hang anh Phú Diên xác lập 2 kỷ lục

Ngôi bong da truc tiep ngoai hang anh phát lộ tại hàng dương bên bờ biển thôn Mỹ Khánh nên ban đầu, bong da truc tiep ngoai hang anh được gọi tên là bong da truc tiep ngoai hang anh Mỹ Khánh. Sau đó, khách vãng lai thấy ngôi bong da truc tiep ngoai hang anh nằm bên bờ biển xã Phú Diên nên gọi là bong da truc tiep ngoai hang anh Phú Diên và định vị nó trên Google Maps với cái tên này.

Hiện tại, khu vực bờ biển xã Phú Diên được gọi là bãi tắm bong da truc tiep ngoai hang anh Chàm. Ở bãi biển lại có đặt biển chỉ dẫn vào bong da truc tiep ngoai hang anh Phú Diên. bong da truc tiep ngoai hang anh Phú Diên cũng là tên gọi chính thức của ngọn bong da truc tiep ngoai hang anh. Dân quanh vùng còn gọi ngọn bong da truc tiep ngoai hang anh là bong da truc tiep ngoai hang anh cổ chôn dưới cát.

Bước đến ngôi bong da truc tiep ngoai hang anh, điều ngạc nhiên hơn cả là di tích bong da truc tiep ngoai hang anh này vốn là công trình kiến trúc văn hóa Champa cổ nhất còn tồn tại đến ngày nay. Ngôi bong da truc tiep ngoai hang anh được chuyên gia sử học đánh giá cao, có giá trị kiến trúc nghệ thuật và lịch sử được khẳng định. Nhưng khu vực bong da truc tiep ngoai hang anh rất hoang vu, ít người lui tới, rêu phong phủ các bậc lên xuống và quang cảnh khá cũ kỹ, không đáp ứng được kỳ vọng ban đầu rằng đây sẽ là một địa chỉ dành cho du lịch.

Duy nhất trong số các bong da truc tiep ngoai hang anh phát lộ hiện nay trên đất nước Việt Nam, tháp Phú Diên nằm dưới lòng đất, cách mặt đất khoảng từ 5m đến 7m và nằm im lìm trong hàng dương chắn sóng và không xa bãi biển thôn Mỹ Khánh. Trong khi các bong da truc tiep ngoai hang anh khác ở Ninh Thuận, Bình Thuận, Phú Yên, Khánh Hòa, Quảng Nam... dọc dải đất miền Trung đều nằm trên các gò đất cao. Một số di tích khác thuộc về văn hoá Champa ngày nay nằm trên đất Thừa Thiên Huế cũng là các chùa, đền, miếu, chỉ duy nhất tháp Phú Diên là tháp.

2 kỷ lục thế giới được xác lập cho tháp Phú Diên là tháp cổ chìm sâu dưới cồn cát ven biển đượckhai quật và bảo tồnđầu tiên tại Việt Nam và thế giới. Bởi lẽ, các bong da truc tiep ngoai hang anh khác thường ở trên gò cao, trên đồi và ở các khu vực linh thiêng trong địa thế đất theo quan niệm phong thủy, tín ngưỡng của người Chăm. Riêng có tháp Phú Diên nằm âm dưới mặt đất, bị cát vùi lấp.

Đây có thể là một đặc điểm độc đáo để các nhà nghiên cứu tìm hiểu về lịch sử bồi lắng và hình thành vùng đất Champacổ. Bên cạnh đó là sự biến động của dải bờ biển Bắc Trung bộ qua hàng thế kỷ. bong da truc tiep ngoai hang anh Phú Diên cũng khiến các nhà sử học phải nhìn nhận lại một sự thật là không phải ngôi bong da truc tiep ngoai hang anh nào của người Champa cổ cũng được xây dựng trên các gò cao.

bong da truc tiep ngoai hang anh Phú Diên phát lộ tình cờ

Cách đây 21 năm, nhóm công nhân Công ty Khoáng sản Thừa Thiên Huế trong khi đang làm việc đã phát hiện mộtkhối gạchbị vùi sâu. Khối gạch "chìm" dưới từ 5 - 7m so với mặt đất ở ven biển Phú bong da truc tiep ngoai hang anh.

Cuộc thám sát sau đó đã phát hiện ngoài bong da truc tiep ngoai hang anh chính có một bong da truc tiep ngoai hang anh thông thiên nhỏ. Bát nhang là do người dân đặt vào. Đây là tín ngưỡng của người dân địa phương dành cho ngôi bong da truc tiep ngoai hang anh mà bản thân họ chưa rõ nguồn gốc và ý nghĩa.

Chỉ riêng những viên gạch đỏ màu chu sa xây theo lối thường thấy của các bong da truc tiep ngoai hang anh là dính liền không mạch vữa đã ngời lên vẻ huyền bí, thiêng liêng của một di sản ngàn năm.

Trong nhà kính bảo quản, ngôi bong da truc tiep ngoai hang anh vẫn màu gạch đỏ nhưng có cảm giác tường gạch đang mòn đi từng giây, dù vách kính đã chắn hết nắng và gió biển. Vào thời điểm Bảo tàng Thừa Thiên Huế thám sát di tích, khai quật, bong da truc tiep ngoai hang anh Phú Diên khá nguyên vẹn. bong da truc tiep ngoai hang anh hình chữ nhật, không có chóp, xây bằng gạch 30x30cm, dày 6cm, trên diện tích 30m vuông. Chính giữa có 4 vòm cửa, 1 cửa chính có thể ra vào, còn lại là cửa giả cùng các hoa văn trang trí đặc trưng.

Việc khẳng định đây là một bong da truc tiep ngoai hang anh chính từ việc phát hiện giữa tháp có một ngẫu tượng yoni bằng đá xám đặt trên bệ gạch. Ngoài vật thể chính là ngôi tháp này, khối gạch thông thiên bên ngoài đều có dấu vết chạm khắc vòng tròn, một số đoạn tường bao, cọc kè.

Từ những phát hiện trên, có thể khẳng định, đây là một kiến trúc thuộc nền văn hóa Champa rất có giá trị về khoa học và lịch sử, kiến trúc. Từ hình dáng, kỹ thuật xây dựng đến các họa tiết trang trí ngoài tường tháp, vật liệu xây dựng đều mang đậm phong cách kiến trúc Ấn Độ giáo. Các chuyên gia phân tích mẫu đã kết luận, bong da truc tiep ngoai hang anh Phú Diên có cùng niên đại với kiến trúc Mỹ Sơn E1, dịch chuyển sang kiến trúc tháp Hòa Lai, thuộc đầu thế kỷ thứ 8.

Năm 2001, việc phát hiện bong da truc tiep ngoai hang anh Phú Diên đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của giới nghiên cứu trong nước và quốc tế và ngay lập tức được xếp hạng di tích quốc gia. 4 năm sau (năm 2005) Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế đã phê duyệt dự án trùng tu với kinh phí gần 4 tỉ đồng để gia cố nền móng chân tháp, gia cường kết cấu chống sụp đổ công trình, bảo quản vật liệu xây tháp, chống xuống cấp, tạo không gian môi trường thuận lợi cho bảo vệ, nghiên cứu và tham quan du lịch.

bong da truc tiep ngoai hang anh Phú Diên đã có 2 kỷ lục Việt Nam và thế giới, mang theo hy vọng trở thành địa danh hút khách du lịch, không xa bãi biển Thuận An (Thừa Thiên Huế).