truc tiep bong da xoivotvĐộc đáo nghệ thuật Khèn của người Mông

Tiếng truc tiep bong da xoivotv là tâm hồn người Mông

truc tiep bong da xoivotv Mông vừa là một loại nhạc cụ đồng thời cũng vừa là đạo cụ để múa. Điệu múa truc tiep bong da xoivotv ngẫu hứng mang đậm bản sắc văn hóa dân gian Mông.

Thông qua tiếng truc tiep bong da xoivotv, người Mông chuyển tải, thổ lộ những tâm tư nguyện vọng của mình. Bắt nguồn từ phong tục, tập quán mà giai điệu của truc tiep bong da xoivotv Mông có rất nhiều chủ đề, sử dụng trong cả khi vui hay lúc buồn. Múa truc tiep bong da xoivotv còn được dùng biểu diễn trong những dịp sinh hoạt văn hóa, văn nghệ tại địa phương. Âm thanh của loại nhạc cụ này mang âm hưởng của vùng cao bao la, hùng vĩ, nét giản dị, trong sáng và khoáng đạt của tâm hồn người Mông. Trải qua thời gian, cây truc tiep bong da xoivotv của người Mông được sử dụng trong các lễ nghi, ngày hội với nhiều ý nghĩa và giá trị quan trọng.

Trong sinh hoạt văn hóa văn nghệ của người Mông, những dịp lễ hội, Tết đến xuân về, nghệ nhân cùng với cây truc tiep bong da xoivotv tạo nên vũ đạo rất đẹp trong từng bước nhún, bước đảo, quay đổi chỗ, quay tại chỗ, vờn truc tiep bong da xoivotv, lăn nghiêng, lăn ngửa, múa ngồi xổm, đi tiến, đi lùi theo bốn hướng...

Trong đám tang, đám giỗ của người Mông cũng không thể thiếu tiếng truc tiep bong da xoivotv. Mỗi đám tang, gia đình tang chủ có thể mời 2 hoặc 4 thầy truc tiep bong da xoivotv. Các nghệ nhân thổi truc tiep bong da xoivotv đóng vai trò như thầy cúng và các nghi lễ đều được thực hành thông qua tiếng truc tiep bong da xoivotv. Người Mông quan niệm, nếu không có tiếng truc tiep bong da xoivotv thì linh hồn người chết sẽ không về được với tổ tiên.

Đám giỗ người Mông được diễn ra sau đám tang 13 ngày và cũng không thể thiếu thầy truc tiep bong da xoivotv - người chủ trì đám giỗ. Thầy thổi truc tiep bong da xoivotv mời linh hồn của người mất về để gia đình làm giỗ, khi thổi hết bài cũng là lúc mời được linh hồn của người mất về.

Người Mông quan niệm: là con gái Mông phải biết may vá, dệt vải, thêu thùa, là con trai Mông phải biết thổi truc tiep bong da xoivotv và múa truc tiep bong da xoivotv. Tiếng truc tiep bong da xoivotv có hay, múa có đẹp không chỉ nhờ vào năng khiếu mà còn cần đến sức khỏe cùng sự dẻo dai tập luyện chăm chỉ. Ngày nay, cùng với sự phát triển và hội nhập giữa các nền văn hóa, truc tiep bong da xoivotv Mông không chỉ sử dụng trong đám ma, đám cưới, lễ hội mà còn được các chàng trai Mông biểu diễn khi xuống chợ.

Thổi và múa truc tiep bong da xoivotv không chỉ thể hiện sự tài hoa, khéo léo của người đàn ông Mông mà còn thể hiện sức sống mạnh mẽ, ý chí vươn lên, tinh thần thượng võ. Đây là cách người Mông gửi gắm và thể hiện tiếng lòng của mình với bạn bè, với cộng đồng, với thiên nhiên, núi rừng và thể hiện giá trị văn hóa, làm nên bản sắc độc đáo riêng.

Học thổi truc tiep bong da xoivotv Mông rất khó, dù học nhiều cũng khó có thể am hiểu hết được những giai điệu của truc tiep bong da xoivotv. Để trở thành một người thổi truc tiep bong da xoivotv giỏi, người con trai Mông phải tập truc tiep bong da xoivotv từ 12 - 13 tuổi, có thân hình khỏe, mềm dẻo, nhịp nhàng, nhưng quan trọng hơn cả là cách lấy hơi, rèn khí để hơi được sâu, được dài.

Nghệ thuật Múa truc tiep bong da xoivotv của người Mông còn thể hiện tính cố kết cộng đồng, tinh thần đoàn kết trong đời sống cộng đồng. Tiếng truc tiep bong da xoivotv ngấm sâu vào tâm hồn người Mông, thân quen như thắng cố, mèn mén, rượu ngô hay tất cả những gì thân thuộc nhất đã gắn bó với họ từ lúc sinh ra.

Bên cạnh đó, nghệ thuật Múa truc tiep bong da xoivotv của người Mông cũng chứa đựng những sáng tạo mang tính khoa học độc đáo, được biểu hiện qua tiết tấu đa dạng, biến hóa khi thổi truc tiep bong da xoivotv kết hợp với vũ điệu uyển chuyển, nhịp nhàng khi múa.

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học đặc sắc của nghệ thuật Múa truc tiep bong da xoivotv người Mông, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã quyết định đưa di sản văn hóa phi vật thể này vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, loại hình Nghệ thuật trình diễn dân gian năm 2015.

truc tiep bong da xoivotv Mông được chế tác rất công phu

truc tiep bong da xoivotv Mông có 2 loại: truc tiep bong da xoivotv có âm thanh bổng là truc tiep bong da xoivotv ngắn, truc tiep bong da xoivotv có âm thanh cao là truc tiep bong da xoivotv dài, do chính những người đàn ông Mông kỳ công chế tác và truyền dạy.

Để chế tác cây truc tiep bong da xoivotv tốt, nguyên vật liệu cơ bản cần có là gỗ Pơ Mu, cây măng dê, vỏ cây đào rừng, lá đồng, bạc trắng, thuốc lào hoặc lá cây thuốc lào, tóc rối, vỏ con ve sầu, mỡ lợn, ống tre, que nứa. Cây truc tiep bong da xoivotv được chia thành 3 phần: thân truc tiep bong da xoivotv, ống truc tiep bong da xoivotv, đai truc tiep bong da xoivotv.

Gỗ để làm thân truc tiep bong da xoivotv chuẩn nhất là loại gỗ Pơ Mu trắng hoặc đỏ vì chất gỗ này dẻo, nhẹ, không cong, ít đàn hồi và hút nước tốt. Gỗ được chẻ thành từng thanh, phơi khô, chọn thanh dài 80cm trở lên, dùng dao đẽo gọt định hình thân truc tiep bong da xoivotv rồi chẻ đôi từ đuôi lên ngọn, cố định phần đuôi và tiếp tục đẽo gọt cho hoàn chỉnh. Thân truc tiep bong da xoivotv gồm 3 phần:đuôi truc tiep bong da xoivotv (cáng tâu); bầu truc tiep bong da xoivotv (tâu khềnh); thân trên (cáng khềnh).

Khi đẽo gọt gần hoàn chỉnh, chẻ đôi rời thành hai miếng. Lấy đục cong to khoét bầu, buồng giữ hơi của hai miếng bầu cho vừa ý. Lấy đục cong nhỏ khoét rãnh từ bầu đến ngọn để làm rãnh thổi của 2 miếng. Khi khoét xong ghép 2 miếng vào nhau như khi chưa bổ. Lấy đinh, keo con voi đóng, dán cho chắc hai đầu, tiếp tục gọt cho đều, dùng giấy giáp đánh bóng.

Dùng dây mây hoặc vỏ cây đào rừng chẻ nhỏ, đo vòng của bầu truc tiep bong da xoivotv, đuôi, ngọn, sau đó lắp vào các điểm đã định để giữ thân truc tiep bong da xoivotv cho chặt. Vỏ cây đào rừng đã phơi khô đem ngâm trong rượu hoặc nước cho mềm, dẻo. Tách vỏ to, nhỏ tùy theo nghệ nhân, gọt cho mỏng vừa phải ở phần vỏ ngoài, lấy mũi dao nhỏ đục một lỗ hình tam giác đo vào chỗ cần làm đai giữ thân, đánh dấu đầu còn lại để cắt khóa ngang khi luồn vào hình tam giác, lồng vào thân truc tiep bong da xoivotv, dịch chuyển đúng chỗ cho chắc.

Ống truc tiep bong da xoivotv gồm 6 ống, được làm bằng cây măng dê được luộc cho khỏi bị nứt nẻ, sau đó phơi nắng hoặc để gác bếp cho khô.

Việc đúc đồng làm lam truc tiep bong da xoivotv là bước quan trọng và khó khăn nhất. Người nghệ nhân phải căn chuẩn tỷ lệ các nguyên liệu: 0,1k đồng dẻo; 0,30gam đồng cứng; 0,10gam đồng đỏ; từ 1 đến 2 hào bạc trắng. Ngoài ra còn có các phụ gia: thuốc lào; tóc rối; con ve sầu khô.

Sau khi làm xong công đoạn đúc lam, nghệ nhân cắt lam, chỉnh sửa và lắp ống truc tiep bong da xoivotv. Uốn ống, dùi lỗ ống cũng là một công đoạn không kém phần quan trọng trong việc chế tác truc tiep bong da xoivotvKhi lắp, đuôi các ống phải thẳng, đầu cong lên tạo cho dáng truc tiep bong da xoivotv đẹp hơn. Đai ống truc tiep bong da xoivotv đượclàm bằng vỏ cây đào rừng.

Link nội dung:/doc-dao-nghe-thuat-khen-cua-nguoi-mong-179230214221408273.htm