bong da truc tiep ngoai hang anh Khuyến học Thanh Hoá – dấu ấn đặc biệt của xứ Thanh

Lê Tiên Long
15:38 - 07/08/2022

Hiện nay, nhiều nơi sử dụng những câu văn của người xưa như "Hiền tài là nguyên khí quốc gia" để làm khẩu hiệu đề cao tri thức. Tuy nhiên, ít nơi có được một nhà bong da truc tiep ngoai hang anh mang danh "bong da truc tiep ngoai hang anh Khuyến học" như ở thành phố Thanh Hoá.

bong da truc tiep ngoai hang anh Khuyến học Thanh Hoá – dấu ấn đặc biệt của xứ Thanh - Ảnh 1.

Nơi đặt bong da truc tiep ngoai hang anh Khuyến học của xứ Thanh từ lâu đã mang tên ngã ba bong da truc tiep ngoai hang anh giữa phố xá xung quanh rực rỡ ánh đèn. Ảnh: Huy Minh

Nhà bong da truc tiep ngoai hang anh Khuyến học nổi tiếng xứ Thanh

bong da truc tiep ngoai hang anh Khuyến học ThanhHoáđược đặt ở đường Trường Thi, khu vực là trường thi Hương của xứ Thanh thời nhà Nguyễn. bong da truc tiep ngoai hang anh nằm giữa vườn hoa hình tam giác, ngã ba của ba con đường Trường Thi, Bến Ngự, Lê Hoàn giao nhau, từ lâu đã được nhân dân gọi là "Ngã ba bong da truc tiep ngoai hang anh".

Công trình bong da truc tiep ngoai hang anh Khuyến học ở cạnh Trường Thi Hương này được dựng từ năm 1891, gồm tấm bong da truc tiep ngoai hang anh đá đặt trong một nhà bong da truc tiep ngoai hang anh. Nhà bong da truc tiep ngoai hang anh được xây dựng kiểu hai tầng, tám mái, ở tầng mái thứ nhất thấp hơn đắp nổi bốn con rồng quay đầu ra bốn hướng. Tầng mái thứ hai, các đầu đao cũng được uốn cong và trang trí đuôi rồng cách điệu. Nóc nhà bong da truc tiep ngoai hang anh trang trí hai đầu rồng cách điệu, ở giữa là mặt trời.

bong da truc tiep ngoai hang anh Khuyến học Thanh Hoá – dấu ấn đặc biệt của xứ Thanh - Ảnh 2.

bong da truc tiep ngoai hang anh khuyến học Thanh Hoá. Ảnh: Huy Minh

Nhà bong da truc tiep ngoai hang anh có mặt bằng hình vuông, mỗi cạnh đều có 3 bậc tam cấp. Kiến trúc gồm 8 cột vuông xây bằng gạch (4 cột ngoài và 4 cột trong). Giữa 4 cột trong là đế bong da truc tiep ngoai hang anh và bong da truc tiep ngoai hang anh.

Công trình được xây dựng hoàn toàn bằng gạch và vữa kết dính, phần mái cũng được đắp bằng vữa kết dính giả làm ngói ống. Phần giữa tầng một và tầng hai đắp nổi bức cuốn thư và ba chữ Hán tên nhà bong da truc tiep ngoai hang anh. Phía dưới tầng mái thứ nhất, gắn các thanh trang trí đúc bằng bê tông.

bong da truc tiep ngoai hang anh đá được đặt chính giữa nhà bong da truc tiep ngoai hang anh, trên một khối đá hình chữ nhật đặt làm bệ nổi liền bốn cột phía trong. Toàn bộ tấm bong da truc tiep ngoai hang anh đá được làm bằng một khối đá liền, trán bong da truc tiep ngoai hang anh như hình cánh cung, chạm khắc vân mây. Diềm bong da truc tiep ngoai hang anh trang trí hoa lá, bong da truc tiep ngoai hang anh khắc chữ cả hai mặt.

Mặt trước của bong da truc tiep ngoai hang anh (theo hướng Đông Nam) khắc nội dung bài biểu của Tổng đốc ThanhHoáNguyễn Thuật (1842-1911) dâng lên triều đình nhà Nguyễn.

Nguyên do là năm Mậu Tý (niên hiệu Đồng Khánh năm thứ 3-1888), triều đình bắt sĩ tử ThanhHoáphải vào thi ở trường Nghệ An vừa vất vả, vừa tốn kém vì phải đi bộ đường xa, bị ốm đau nên các sĩ tử phải bỏ thi nhiều. Do đó Tổng đốc Nguyễn Thuật tấu xin triều đình cho sĩ tử ThanhHoáđược thi riêng ở trường thi ThanhHoá.

Lời văn bong da truc tiep ngoai hang anh được dịch tóm tắt:

"Tỉnh Thanh ta khính ngưỡng theo điển tích, bậc thánh thần đãHoáơn trạch. Văn học nổi lên sầm uất, buổi đầu nhà nước vâng đặt trường chuyên thi Hương vốn để ban ơn cho kẻ sĩ mà coi trọng đất thang mộc, về sau thi phụ ở tỉnh khác. Cho tới nay, năm Mậu Thân đời Tự Đức khôi phục lại chế độ cũ, trông ngóng đường Hòe. Có lẽ ngày nay trường thi của ta lại được khôi phục như xưa".

Phần tên, chức vụ những người viết biểu được khắc vào bong da truc tiep ngoai hang anh: "Thái tử Thiếu bảo, Tổng đốc ThanhHoáđổi về nhận chức Thượng thư bộ Binh, họ Nguyễn hiệu là Hà Đình (tức Nguyễn Thuật), xuất thân từ Phó bảng, quê ở Quảng Nam".

Bên cạnh Nguyễn Thuật, bong da truc tiep ngoai hang anh còn khắc tên các viên quan đầu tỉnh Thanh khi đó, ký chung tờ biểu với Tổng đốc, gồm: "Quang Lộc tự khanh, lĩnh chức Bố Chính sứ Vương Duy Trinh, hiệu Đạm Trai, xuất thân từ cử nhân, người Hà Nội. Thị giảng học sĩ, lĩnh Án sát sứ Tôn Thất Luận. Trước tác Thương biện Tỉnh vụ Lê Huy Phan xuất thân từ cử nhân, người tỉnh Thanh. Thị giảng viên hàn lâm lĩnh chức Đốc học Nguyễn Duy Tiến, xuất thân từ cử nhân".

Cuối bong da truc tiep ngoai hang anh khắc ngày tháng, tên người viết chữ, người khắc bong da truc tiep ngoai hang anh: "Ngày 16 tháng 3 năm Thành Thái thứ 3 (1891), thân sĩ tỉnh Thanh cung kính tạc bong da truc tiep ngoai hang anh. Giám biện, giáo thụ phủ Hà Trung, cử nhân Nguyễn Lương Bính, huyện Quảng Xương. Huấn đạo Nguyễn Úy viết chữ".

Sau bài biểu là tóm tắt chiếu chỉ của triều đình cho phép như lời của Tổng đốc ThanhHoádo ba vị quan ở triều đình ký. Mặt sau (theo hướng Tây Bắc) là lời tụng của các sĩ phu ThanhHoáca ngợi công ơn của Tổng đốc và các quan triều đình đã quan tâm đến việc học và thi, làm nức lòng sĩ tử và phát triển việc học của tỉnh Thanh.

bong da truc tiep ngoai hang anh khuyến học cổ vũ việc học của cả nước

Do các lý do này, mà bong da truc tiep ngoai hang anh Khuyến học chính là một dấu tích quan trọng trong việc cổ vũ việc học và thi, tôn vinh trí thức, tinh thần hiếu học không chỉ của nhân dân ThanhHoámà của cả nước nói chung. Từ tên gọi dân gian và ý nghĩa sâu sắc của tấm bong da truc tiep ngoai hang anh, khi thị xã ThanhHoámới đặt tên phố xá, đã gọi nơi dựng bong da truc tiep ngoai hang anh khuyến học là phố Trường Thi, đường Trường Thi và sau này là phường Trường Thi, thuộc thành phố ThanhHoángày nay.

Với nhà bong da truc tiep ngoai hang anh xinh đẹp đặt giữa vườn hoa thoáng mát, đã tạo thành một công trình kiến trúc có điểm nhấn của thành phố ThanhHoá. Đây là một di tích khá quan trọng không chỉ trong lĩnh vực lịch sử, vănHoánói chung, mà đặc biệt trong lĩnh vực khuyến học, đào tạo nhân tài nói riêng.

Vì lẽ đó, bong da truc tiep ngoai hang anh Khuyến học đã được tỉnh ThanhHoácông nhận là Di tích lịch sử vănhoácấp tỉnh năm 1998.

Ngày nay, nhiều địa phương đã có các hình thức khác nhau để ghi nhớ công lao của tiền nhân trong việc phát triển sự nghiệp giáo dục, tôn vinh công tác khuyến học, khuyến tài, nhưng tấm bong da truc tiep ngoai hang anh Khuyến học ở đường Trường Thi thành phố ThanhHoálà một công trình có bề dày lịch sử, ghi dấu ấn đặc biệt của một vùng đất hiếu học.

Link nội dung:/bong da truc tiep ngoai hang anh-khuyen-hoc-thanh-hoa-dau-an-dac-biet-cua-xu-thanh-179220802113710716.htm